1593, Cornelis de Jode, Turcia Turci Cive Imperii seu Solij mannorum regni pleraque pars nunc recens Summa fide ac indusrai elucubrata, Antwerp 1593

Cornelis de Jode, Turcia Turci Cive Imperii, Antwerp 1593

Ο Άθως και η Λήμνος (Cornelis de Jode, Turcia Turci Cive Imperii, Antwerp 1593)

Cornelis de Jode, Turcia Turci Cive Imperii seu Solij mannorum regni pleraque pars nunc recens Summa fide ac indusrai elucubrata, Antwerp 1593

Εξαιρετικό δείγμα της έκδοσης του 1593 του περιφερειακού χάρτη της Τουρκίας, της Ελλάδας, της Κύπρου, της Αρμενίας και της Μικράς Ασίας του De Jode, χαραγμένο από τον Van Deutecum. Ο χάρτης περιλαμβάνει ένα ελκυστικό επίπεδο λεπτομέρειας σε όλη την περιοχή, με πολλά χαρακτηριστικά που απεικονίζονται εικονογραφικά, ενώ το νησιωτικό-στικτό τμήμα του Αιγαίου απεικονίζεται πολύχρωμα.

Ο χάρτης περιλαμβάνει σπουδαία διακοσμητικά στοιχεία, όπως δύο cartouches τίτλων και τρία ιστιοφόρα. Η κιβωτός του Νώε εμφανίζεται επίσης στο όρος Αραράτ. Οι λεπτομέρειες των Αγίων Τόπων είναι εκτεταμένες.

Αυτός είναι ο μοναδικός χάρτης De Jode που δείχνει ένα τόσο μεγάλο συνεχόμενο τμήμα της Μεσογείου και θα ήταν σημαντικός για την τοποθέτηση αυτής της σημαντικής εμπορικής περιοχής στο πλαίσιο για τους βορειοευρωπαίους εμπόρους που αγόραζαν αυτόν τον τόμο.

Speculum Orbis Terrarum του Cornelius De Jode

Μια από τις μεγάλες σπανιότητες της χαρτογράφησης του 16ου αιώνα, το Speculum Orbis Terrarum της οικογένειας De Jode αντιπροσωπεύει πάνω από είκοσι πέντε χρόνια εργασίας που μοιράστηκαν δύο γενιές. Το έργο εκδόθηκε σε δύο εκδόσεις, πρώτα από τον Gerard de Jode το 1578 και στη συνέχεια σε μια διευρυμένη έκδοση από τον γιο του, Cornelis, το 1593.

Το Speculum είναι ο δεύτερος γενικός άτλαντας του κόσμου, μετά το Theatrum Orbis Terrarum του Ortelius. Στην Αμβέρσα, το 1570, ο Ortelius δημοσίευσε τον πρώτο σύγχρονο άτλαντα, δηλαδή ένα σύνολο ομοιόμορφων χαρτών με υποστηρικτικό κείμενο συγκεντρωμένο σε μορφή βιβλίου. Προηγουμένως, υπήρχαν και άλλες δεμένες συλλογές χαρτών, συγκεκριμένα οι ιταλικοί άτλαντες Lafreri, αλλά επρόκειτο για σύνολα χαρτών -όχι απαραίτητα ομοιόμορφων- που επιλέγονταν και βιβλιοδετούνταν κατά παραγγελία. 

Η πρώτη έκδοση του άτλαντα του Gerard De Jode εκδόθηκε στην Αμβέρσα το 1578. Ο Gerard De Jode (1509-1591) κυκλοφόρησε τον άτλαντά του σε μια χρυσή εποχή της ολλανδικής παραγωγής ατλάντων: Ο πρώτος άτλαντας πόλεων κυκλοφόρησε το 1572, ο πρώτος άτλαντας τσέπης το 1577, ο πρώτος περιφερειακός άτλαντας το 1579, ο πρώτος ναυτικός άτλαντας το 1584 και ο πρώτος ιστορικός άτλαντας το 1595. Ο άτλαντας του De Jode προοριζόταν να ανταγωνιστεί τον άτλαντα του Ortelius. Ο Gerardus Mercator ετοίμαζε επίσης έναν άτλαντα εκείνη την εποχή και αλληλογραφούσε με τον Ortelius, ο οποίος όμως δεν θα εμφανιζόταν πλήρως μέχρι το 1595, ένα χρόνο μετά το θάνατο του Mercator.

Παρόλο που το Speculum ήταν έτοιμο ήδη από το 1573, δεν δημοσιεύθηκε πριν από το 1578. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στην επιρροή του Ortelius και στο προνόμιό του επί της παραγωγής άτλαντα, το οποίο έληξε λίγο πριν από την τελική έκδοση του De Jode. Ο άτλας ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας μεταξύ του De Jode, του γεωγράφου Jan van Schille της Αμβέρσας, του Γερμανού γιατρού Daniel Cellarius και των χαράκων Joannes και Lucas van Doetecum. 

Αν και δεν είχε ποτέ την ίδια επιτυχία με το Theatrum του Ortelius, το Speculum επανεκδόθηκε σε δεύτερη έκδοση το 1593, δύο χρόνια μετά το θάνατο του De Jode, από τον Arnold Coninx. Μετά τον θάνατό του, ο γιος του Gerard, Cornelis (1568-1600), και η σύζυγός του, Paschina, διηύθυναν στη συνέχεια το κατάστημα. Δυστυχώς, ο Cornelis πέθανε νέος το 1600, σε ηλικία μόλις 32 ετών, και το απόθεμα και οι πλάκες πωλήθηκαν στον εκδότη Joan Baptista Vrients. Ο Vrients είχε επίσης πρόσφατα αγοράσει τις πλάκες για το Theatrum, δίνοντάς του το μονοπώλιο στην έκδοση των ατλάντων της Αμβέρσας. Ο Vrients απέκτησε τις πλάκες του άτλαντα De Jode μόνο και μόνο για να τις αποσιωπήσει υπέρ των πλακών του Ortelius, με αποτέλεσμα οι χάρτες του άτλαντα De Jode να είναι αρκετά σπάνιοι στην αγορά σήμερα.

Η επιστημονική και ιστορική σύγκριση μεταξύ του Speculum και του Theatrum ποικίλλει. Οι μεγάλοι χαρτογράφοι των τελών του 16ου και των αρχών του 17ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένων των Montanus, van den Keere και von Aitzing, χρησιμοποίησαν και τα δύο ως πηγές, και ο Hondius συνέκρινε το πρώτο έργο ευνοϊκά με το δεύτερο. Η μεταγενέστερη επιστημονική κριτική σημειώνει λιγότερη συνέπεια στη χαρτογραφία στο έργο του de Jode, ιδίως σε ορισμένες από τις γερμανικές περιοχές, αν και η δεξιοτεχνία της χάραξης επαινείται ιδιαίτερα.

Πηγή: 

BLR Antique Maps