Summary / Περίληψη
Charizanis George
The Possesions of Lavra on the Island of Saint Eustratios until the Turkish Attack at the Beginning of the 14th Century
At the beginning of the 14th century and particularly before December of 1305, the Turks carried out an attack against the island of St Eustratios (of Neoi), which was a possession of the Athonite monastery of Great Lavra. The abbot of the monastery, monk Gerasimos, required from the archbishop of Lemnos and Imbros to provide in his archbishopric a kathedra, i.e. an agricultural piece of land with residence for the monks of St Eustratios in order to settle there and save themselves from the Turkish danger. The archbishop granted the monks of St Eustratios and generally Lavra the little monastery of Theotokos Kakaviotissa, which is still existing on the southwest part of the island of Lemnos.
In this study is offered a short review of the history of St Eustratios (of Neoi) during the Byzantine period; the origin of the name of the island is specified and it is emphasized that the island is attested from the second half of the 9th century onwards. At that time the island of St Eustratios (of Neoi) was uninhabited and for a short period of time (865/866) served as a place of ascetic living for St Efthymios the Younger († 15.10.898) and the hermits John Kolovos and Symeon.
About 976-984 the island of Neoi (St Eustratios) was donated by the emperor Basileios II (976-1025) to John Iberian († 14.6.1005), a nobleman from Iberia (nowadays Georgia). The latter donated the island to Lavra because of his friendship with St Athanasios the Athonite († 5.7.1001 or 1004), the founder of the monastery of Great Lavra. According to the Vita of St Athanasios, the island was donated directly from the emperor Basileios II to the monastery of Lavra.
Since then the island of Neoi (St Eustratios) was a place of solitary life for the younger monks of Lavra. In addition, Byzantine emperors such as Romanos III Argyros (1031), Nicephoros III Botaneiates (1079), Michael VIII Palaeologos (1259), Andronikos II Palaeologos (1298) and Andronikos III Palaeologos (1329) confirmed with chrysobulls the rights of possession of the Lavra monastery upon the island.
In conclusion, since the time that St Eustratios became a dependency of Lavra on the last quarter of the 10th century and until the beginning of the 14th century, the island was continually under the possession of Lavra and life went on peacefully and undisturbed.
At the beginning of the 14th century the Byzantine Εmpire being in a state of decline was unable to resist against Turkish danger. The Turkish tribes had conquered almost the whole Asia Minor –with exception of some cities and ports– and they had founded small and expanding states (emirates). The Εmirate of Mentese and the one of Aydin were the first ones which started piracy into the Aegean sea. Perhaps the first or the latter attacked the island of St Eustratios. It is at that time that the monks of the island found shelter in the little monastery of Kakaviotissa on the island of Lemnos.
During the same period similar cases appeared: monks from northwest Asia Minor abandoned their monasteries or monastic centers because of the Turkish danger and sought shelter in the monasteries of Thrace in the European region.
The island of St Eustratios –because of the raid of the Turks– was abandoned and deserted during the 14th and 15th century. New inhabitants settled down again on the island in 1540.
Στις αρχές του 14ου αιώνα και συγκεκριμένα πριν από τον Δεκέμβριο του 1305, οι Τούρκοι πραγματοποίησαν επίθεση κατά του νησιού του Αγίου Ευστρατίου (των Νέων), το οποίο ήταν κτήμα της αγιορείτικης μονής της Μεγίστης Λαύρας. Ο ηγούμενος της μονής, μοναχός Γεράσιμος, ζήτησε από τον αρχιεπίσκοπο Λήμνου και Ίμβρου να παραχωρήσει στην περιοχή της αρχιεπισκοπής του μια «καθέδρα», δηλαδή ένα αγροτεμάχιο γης με κατοικία για τους μοναχούς του Αγίου Ευστρατίου, προκειμένου να εγκατασταθούν εκεί και να σωθούν από τον τουρκικό κίνδυνο. Ο αρχιεπίσκοπος παραχώρησε στους μοναχούς του Αγίου Ευστρατίου και γενικά στη Λαύρα το μικρό μοναστήρι της Θεοτόκου Κακαβιώτισσας, το οποίο εξακολουθεί να υπάρχει στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού της Λήμνου.
Στην παρούσα μελέτη προσφέρεται μια σύντομη ανασκόπηση της ιστορίας του Αγίου Ευστρατίου (των Νέων) κατά τη βυζαντινή περίοδο- διευκρινίζεται η προέλευση του ονόματος του νησιού και τονίζεται ότι το νησί μαρτυρείται από το δεύτερο μισό του 9ου αιώνα και μετά. Εκείνη την εποχή το νησί του Αγίου Ευστρατίου (των Νέων) ήταν ακατοίκητο και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα (865/866) χρησίμευσε ως τόπος ασκητικής διαβίωσης για τον Άγιο Ευθύμιο τον Νέο († 15.10.898) και τους ερημίτες Ιωάννη Κολοβό και Συμεών.
Περί το 976-984 το νησί των Νέων (Άγιος Ευστράτιος) δωρήθηκε από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ (976-1025) στον Ιωάννη Ιβηρίτη († 14.6.1005), ευγενή από την Ιβηρία (σημερινή Γεωργία). Ο τελευταίος δώρισε το νησί στη Λαύρα λόγω της φιλίας του με τον άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη († 5.7.1001 ή 1004), ιδρυτή της μονής της Μεγίστης Λαύρας. Σύμφωνα με τον βίο του αγίου Αθανασίου, το νησί δωρήθηκε απευθείας από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ στη μονή της Λαύρας.
Έκτοτε το νησί των Νέων (Άγιος Ευστράτιος) αποτελούσε τόπο μοναχικής ζωής για τους νεότερους μοναχούς της Λαύρας. Επιπλέον, βυζαντινοί αυτοκράτορες όπως ο Ρωμανός Γ' Αργυρός (1031), ο Νικηφόρος Γ' Βοτανειάτης (1079), ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος (1259), ο Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος (1298) και ο Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος (1329) επιβεβαίωσαν με χρυσόβουλλα τα δικαιώματα κατοχής της Μεγίστης Λαύρας πάνω στο νησί.
Συμπερασματικά, από τη στιγμή που ο Άγιος Ευστράτιος έγινε μετόχι της Λαύρας στο τελευταίο τέταρτο του 10ου αιώνα και μέχρι τις αρχές του 14ου αιώνα, το νησί βρισκόταν συνεχώς υπό την κατοχή της Λαύρας και η ζωή συνεχίστηκε ειρηνικά και ανενόχλητα.
Στις αρχές του 14ου αιώνα η βυζαντινή αυτοκρατορία, που βρισκόταν σε παρακμή, δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον τουρκικό κίνδυνο. Τα τουρκικά φύλα είχαν κατακτήσει σχεδόν ολόκληρη τη Μικρά Ασία -με εξαίρεση ορισμένες πόλεις και λιμάνια- και είχαν ιδρύσει μικρά και επεκτεινόμενα κράτη (εμιράτα). Το Εμιράτο της Μεντέζης και αυτό του Αϊδινίου ήταν τα πρώτα που ξεκίνησαν την πειρατεία στο Αιγαίο Πέλαγος. Ίσως το πρώτο ή το δεύτερο επιτέθηκε στο νησί του Αγίου Ευστρατίου. Εκείνη την εποχή οι μοναχοί του νησιού βρήκαν καταφύγιο στο μικρό μοναστήρι της Κακαβιώτισσας στο νησί της Λήμνου.
Την ίδια περίοδο εμφανίστηκαν παρόμοιες περιπτώσεις: μοναχοί από τη βορειοδυτική Μικρά Ασία εγκατέλειψαν τα μοναστήρια ή τα μοναστικά τους κέντρα λόγω του τουρκικού κινδύνου και αναζήτησαν καταφύγιο στα μοναστήρια της Θράκης στον ευρωπαϊκό χώρο.
Το νησί του Αγίου Ευστρατίου -λόγω της επιδρομής των Τούρκων- εγκαταλείφθηκε και ερημώθηκε κατά τον 14ο και 15ο αιώνα. Νέοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν και πάλι στο νησί το 1540.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου