1897, ÉmileLegrand, Description des Iles de l'Archipel par Christophe Buondelmonti, Παρίσι 1897

Η νήσος Λήμνος
(ÉmileLegrand, Description des Iles de l'Archipel par Christophe Buondelmonti, Παρίσι 1897)

Αυτή η μελέτη για το έργο του Buondelmonti γράφτηκε από τον Émile Legrand τον 19ο αιώνα. Ο Legrand δημοσίευσε ένα ανώνυμο χειρόγραφο του 16ου αιώνα, το οποίο ήταν στην πραγματικότητα η ελληνική μετάφραση του "Liber Insularum Archipelagi" του Cristoforo Buondelmonti. Το χειρόγραφο φυλασσόταν στη βιβλιοθήκη του παλατιού Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη και ένα αντίγραφό του έφτασε στα χέρια του Legrand χάρη στον Γάλλο αρχαιολόγο S. Reinach. Η έκδοση του Legrand περιλαμβάνει γαλλική μετάφραση του ελληνικού κειμένου, το ίδιο το ελληνικό κείμενο και εικονογραφήσεις.

Ο Cristoforo Buondelmonti (περ. 1385 - 1430), ήταν Φλωρεντίνος μοναχός και γεωγράφος. Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, σύχναζε στους κύκλους των ουμανιστών λογίων της γενέτειράς του (Niccolò Niccoli, Guarino Veronese). Το 1406 ο Buondelmonti εγκαταστάθηκε στη Ρόδο και παρέμεινε στο νησί για οκτώ χρόνια. Έμαθε ελληνικά και τα επόμενα έξι χρόνια ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, στα νησιά του Αιγαίου και στην Κύπρο. Με οδηγό τους χάρτες και τα κείμενα του Πτολεμαίου, εξερεύνησε την Κρήτη το 1415. Ο Buondelmonti συνέθεσε σταδιακά το fiρστ isolario, δηλαδή μια συλλογή χαρτών νησιών που συνοδεύονται από ιστορικά και γεωγραφικά κείμενα. Χάρη στο πρωτοποριακό έργο του Buondelmonti, το οποίο αποτέλεσε πρότυπο για τα μεταγενέστερα isolaria, τα ελληνικά νησιά έγιναν γνωστά στους μελετητές και τους γεωγράφους.

Μετά τα ταξίδια του, ο Φλωρεντίνος μοναχός συνέθεσε το "Liber Insularum Archipelagi", ή "Βιβλίο των νησιών" το 1420. Το έργο περιελάμβανε 79 χάρτες νησιών και σημαντικών ηπειρωτικών θέσεων στις ελληνικές θάλασσες. Το "Descriptio insule Candie" ("Περιγραφή του νησιού της Κρήτης") γράφτηκε το 1417. Ο Buondelmonti εμπλούτισε το έργο του με υλικό από Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς και από προφορικές μαρτυρίες. Επιπλέον, τα κείμενα του Buondelmonti περιλαμβάνουν σχόλια για τις νησιωτικές κοινωνίες, αντιρρήσεις για την οθωμανική επέκταση, κρίσεις για την παρακμή των Ελλήνων, περιστατικά και στιγμιότυπα καθώς και περιγραφές διαφόρων κινδύνων στη θάλασσα.

Η πρώτη εκδοχή αυτού του ευρέως φημισμένου έργου γράφτηκε γύρω στο 1420 και κυκλοφόρησε σε διάφορες παραλλαγές μέχρι τον 17ο αιώνα, πάντα σε χειρόγραφα. Η πρώτη έντυπη έκδοσή του (1824) που συνοδεύεται από το κείμενο στα λατινικά, σχόλια και πίνακες περιλαμβάνει μόνο δύο χάρτες.